Metody aktywizujące – to pomoce i wskazówki, dzięki którym dziecko poszerza swoją wiedzę, stymuluje swoją aktywność, nie skupiając się na problemie swojej wady czy zaburzeniu, gdyż jest wtedy zainteresowane rozwiązywaniem innych problemów, które przed nim stawiamy. Uczy się komunikowania, myślenia, poszukiwania. W logopedii metody te ułatwiają nam stymulowanie mowy dziecka, bądź korekcję/niwelowanie konkretnego zaburzenia mowy.

Jak wiadomo rodzice spędzają najwięcej czasu z dzieckiem i mają największy udział w jego rozwoju. Jak przyczynić się do rozwoju mowy dziecka przy codziennych czynnościach?

Rady dla rodziców:

Mów jak najwięcej do dziecka:

  • komentuj wszystko to co robisz Ty i dziecko
  • zwracaj uwagę by podczas mówienia dziecko widziało Twoją twarz
  • używaj normalnych słów (bez spieszczeń i zdrobnień)
  • powtarzaj po dziecku to co powiedziało, pozwoli mu to usłyszeć poprawne gramatycznie zdanie i właściwie wymówione wyrazy
  • mów wolno i pozostaw czas na powtórzenie przez dziecko wyrazów
  • wspieraj mowę gestami

Posłuchaj co mówisz do dziecka:

Używane przez Ciebie słowa, forma pytań, czy nawet szybkość wypowiedzi mają znaczenie. Twój sposób mówienia do dziecka, może powodować, że stymulujesz jedną ze sfer rozwoju bardziej.

Wspieraj rozwój poznawczy:

  • zadając wiele pytań: ,,A co to jest?/ Który samochód jest większy?/ Pokaż zielone jabłko.”
  • opowiadając o świecie np. podczas spacerów

Co najważniejsze staraj się nie wyręczać dziecka z mówienia, jeśli np. wskazuje zabawkę, którą chce-palcem, udaj, że nie wiesz co chce, daj mu możliwość nazwania tego, a jeśli nie potrafi powiedz i poproś by powtórzyło.

Ważnym okresem dla kształtowania się mowypierwsze 3 lata życia, ponieważ modelujące się w tym czasie zdolności są istotniejsze, aniżeli późniejsze ćwiczenia.

Przedstawię poniżej metody aktywizujące w logopedii, głównie dla dzieci młodszych, które stymulują rozwój mowy. Może je wykorzystać każdy zarówno terapeuta, logopeda, pedagog czy rodzic.

Zabawy aktywizujące:

  1. Wyliczanki i zabawy paluszkowe – można je stosować od najwcześniejszych dni życia dziecka, najmłodsze dzieci w ten sposób poznają swoje ciało, starsze już powtarzają pewne ruchy co rozwija precyzje ich rąk. Wszystko czego dziecko nauczy się podczas takiej zabawy przyda się w późniejszym dzieciństwie. Pomaga stymulować to mowę ale także usprawnia ręce, co ułatwia później naukę ubierania się, manipulowania różnymi przedmiotami, pisania i rysowania. Popularne zabawy paluszkowe: „Idzie rak”, „Sroczka”, „Rodzina”, „Dwa Michały”
  2. Śpiewanie piosenek i słuchanie muzyki – wspomaga rozwój mowy, jak i słuchu. Śpiewanie wzbogaca zasób słownictwa, wspomaga koordynację słuchowo-ruchową, uczy schematu ciała i orientacji przestrzennej. Dziecko podczas śpiewania trenuje swoje narządy mowy i wzmacnia aparat głosowy, warto wpleść podczas śpiewania także pokazywanie czy taniec.
  3. Granie na instrumentach – uwrażliwia dziecko na bodźce słuchowe, pobudza koncentrację i spostrzegawczość. Warto wziąć różne instrumenty, grać cicho/głośno, wolno/szybko – dziecko uczy się wtedy różnicowania dźwięków ale też poznaje nowe słowa.
  4. Naśladowanie odgłosów zwierząt i otoczenia – warto nazywać każdy odgłos otoczenia i naśladować razem z dzieckiem np. pukanie do drzwi (puk, puk), miauczenie kota (miau, miau). Wyrazy dźwiękonaśladowcze są pierwszymi, naturalnymi słowami dziecka, powiązanymi z określonym znaczeniem, wyprzedzają pierwsze słowa i usprawniają funkcje mowy.
  5. Ćwiczenie dłoni – w strukturze mózgu pola ruchowe ręki sąsiadują z polami, które odpowiedzialne są za ruchy narządów mowy. Dlatego usprawnianie dłoni dziecka wpływa na usprawnianie mowy dziecka. Dziecko może usprawniać swoje dłonie podczas codziennych czynności np. jedzenia, ubierania się czy mycia, dlatego ważne jest aby dać dziecku przestrzeń by mogło wykonywać te czynności samodzielnie.

Wspieranie pracy dłoni podczas zabaw:

  • malowanie i kolorowanie
  • lepienie z plasteliny
  • zapinanie guzików
  • wydzieranie
  • nawlekanie koralików
  • przesypywanie piasku
  1. Czytanie książek – nie od dziś wiadomo, że czytanie dziecku bajek i książek pozytywnie wpływa na rozwój jego mowy. Dla niemowląt fantastycznie sprawdzą się książeczki kontrastowe, ponieważ przyciągają uwagę maluszków. Książeczki manipulacyjne i sensoryczne rozwijają zdolności motoryczne dziecka i działają na jego wyobraźnię i pobudzają zmysły. Dobrym pomysłem jest też wybór książeczek z okienkami, ponieważ wzbudzają ciekawość dziecka.

Czytanie:

  • rozwija zdolności komunikacyjne
  • wzbogaca zasób słownictwa
  • pobudza do aktywności językowej
  • uczy rozumieć świat
  • rozwija myślenie przyczynowo – skutkowe
  • uczy rozumieć świat
  • rozwija wyobraźnię
  1. Gotowanie z dzieckiem – to świetna metoda na stymulowanie mowy dziecka ale także ćwiczenie motoryki małej. Dziecko poznaje za pomocą zmysłów- dotyku, węchu, smaku nowe faktury i konsystencje ale także wzbogaca zasób słownictwa, poznaje przedmioty kuchenne, nazwy produktów, przypraw itp.
  2. Zabawa – to ważna aktywność w rozwoju dziecka, doskonale wpływają na jego rozwój zabawy ,,na niby” tzw. symboliczne (np. w sklep, lekarza itp.). Dzięki temu dziecko kształtuje wiedzę o rzeczywistości, odtwarza codzienne sytuacje i uczy się wchodzenia w nową rolę. Zabawa dostarcza dziecku dużo przyjemności, a przy tym niesie za sobą ogromne korzyści.

Dziecko podczas takich zabaw:

  • wzbogaca zasób słownictwa
  • kształtuje wiedzę o świecie
  • odtwarza codzienne sytuacje
  • rozwija wyobraźnię
  • uczy się wcielać w różne role

Zabawki, które wspierają rozwój dziecka:

  • proste gry memo
  • zabawki sensoryczne
  • zestawy zabawek (np. Zawody)
  • układanki magnetyczne
  • klocki

Co ciekawe, badania dowodzą, że zabawki grające negatywnie wpływają na rozwój małego dziecka. „Czas spędzany przed ekranami i monitorami przez dzieci poniżej 3. roku życia jest czasem straconym.[1] Zabawa zabawkami elektronicznymi wiąże się z mniejszym zasobem słownictwa dziecka w porównaniu z zabawkami tradycyjnymi i czytaniem książek. Wszelkie zabawki grające, świecące odwracają uwagę od opiekuna i zastępują interakcje międzyludzkie, zabawki te nadmiernie stymulują układ nerwowy dziecka i dostarczają zbyt wielu bodźców. Zabawa zabawkami grającymi przeważnie ogranicza się jedynie do naciśnięcia guzika, który włączy zabawkę i wówczas zacznie ona na przykład wydawać dźwięki albo świecić się. Dziecko bawi się naciskając kolejne przyciski, zabawka świeci, wydaje dźwięki, jednak nie pobudza do myślenia, nie pozwala na kształtowanie się dziecięcej kreatywności. Rodzice podczas takiej zabawy wypowiadają do dzieci miej słów niż podczas zabawy tradycyjnej a niemowlęta, które bawią się takimi zabawkami mniej wokalizują.

W ten sposób możemy przyczynić się do rozwoju mowy dziecka. Co jednak powinno nas niepokoić i kiedy należy udać się do logopedy.

Na koniec, pamiętajmy smoczek hamuje mowę dziecka! Według specjalistów smoczek należy odstawić do 1 r.ż., najpóźniej w 2 r.ż.

 

Przygotowała:
Logopeda ze Żłobka Miejskiego Nr. 1 w Łukowie
Justyna Szymańska

Źródła:

  1. Spitzer M. Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie swoje dzieci, 2013, s. 123.
  2. https://panilogopedyczna.pl/